środa, 12 lutego 2014

ŁÓDŹ - CURRICULUM VITAE (lata 1850-1900)

Curriculum vitae (z łacińskiego: bieg życia, przebieg życia) -  daty z życia Łodzi - sukcesywnie i... subiektywnie uzupełniane, czyli wszystko po kolei...


1850
- Łódź zamieszkuje 15 764 obywateli.
- Założenie Łódzkiego Stowarzyszenia Kupców, przekształconego później w Zgromadzenie Kupców m. Łodzi.

1851
- Powstanie pierwszej w Łodzi Kasy Oszczędności
- Fryderyk Sellin urządza letnią scenę teatralną (Nowy Rynek). CZYTAJ

1852
Izrael Poznański przejmuje firmę z rąk ojca. CZYTAJ

1853
- Do Łodzi przybywa Karol Scheibler (obywatel belgijski, osiedla się przy Wodnym Rynku (obecnie Plac Zwycięstwa). CZYTAJ i CZYTAJ
- Otwarcie zajazdu Augusta Engla, przekształconego później w pierwszy w Łodzi hotel – Hotel Polski (Hotel de Pologne) – z 60 łóżkami, ogrodem i stajnią dla koni. CZYTAJ
- Rozpoczęcie pracy pierwszego młyna parowego przy ulicy Piotrkowskiej 268, zbudowanego przez Leonarda Fesslera.
- Wydanie książki "Opis miasta Łodzi pod względem historycznym, statystycznym i przemysłowym" Oskara Flatta, nakładem Gazety Polskiej w Warszawie, z pierwszym ogólnie dostępnym planem miasta.

1854
Rozpoczęcie budowy zespołu fabrycznego przez Karola Scheiblera  na Wodnym Rynku; w przyszłości (wraz z innymi zespołami fabrycznymi, m.in. na Księżym Młynie ), największe przedsiębiorstwo bawełniane w kraju. CZYTAJ

1855
Powstaje trójwyznaniowy zespół cmentarzy przy ul. Ogrodowej (zwany dziś Starym Cmentarzem). CZYTAJ i CZYTAJ

1856
1857
Łódź liczy 27.890 mieszkańców stałych (39.420 ogółem stałych i niestałych)

1858
- Pierwsze zastosowanie węgla jako opału (dotąd nawet maszyny parowe opalane były drewnem lub torfem)

1859
Powstanie dwóch pierwszych drukarni i zakładów
litograficznych: Feliksa Gotza a następnie Jana Petersilego. CZYTAJ

1860
- Powstanie łódzkiej filii Banku Polskiego.  CZYTAJ
- Łódź ma  już  32 639  stałych mieszkańców.
- Łódź  może pochwalić się też: 15 fabrykami włókienniczymi, 8 hotelami i domami zajezdnymi, 13 szkołami i szpitalem.

1861
- Bunt tkaczy. Tkacze z łódzkich fabryk nie mogąc znieść warunków, w których przyszło im żyć, zdecydowali się na otwarty bunt. Wystąpienie to miało dosyć burzliwy przebieg, włącznie z niszczeniem maszyn.  CZYTAJ
- Powiększenie rewiru żydowskiego – przyłączenie rejonów ulic Aleksandrowskiej, św. Jakuba, Jerozolimskiej i Franciszkańskiej. 

1862
- Zniesienie wszelkich ograniczeń w zakresie wyboru miejsca zamieszkania dla ludności żydowskiej, likwidacja rewiru żydowskiego.  CZYTAJ
- Prezydentem  Łodzi zostaje Andrzej Rosicki (funkcję pełni do 1865 roku). CZYTAJ
- Powstanie pierwszego zakładu fotograficznego Józefa Zajączkowskiego w Rynku Nowego Miasta  (obecnie Plac Wolności); według niektórych historyków pierwszym fotografem osiadłym w Łodzi był Dominik Zoner  w 1860 roku. CZYTAJ i CZYTAJ
- Adolf Manteuffel otwiera restaurację przy ulicy Piotrkowskiej 11. CZYTAJ 

1863
- Pierwsze wydanie gazety  „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger”. (2   grudnia 1863 roku).  CZYTAJ
-  Wybuch powstania styczniowego i przybycie z tej okazji do Łodzi naczelnika wojennego miasta, barona Aleksandra von Broemsena (aktywny udział łodzian w powstaniu styczniowym (oddział liczył ok. 300 powstańców). 
- W bitwie pod Dobrą ginie łódzki powstaniec styczniowy – Maria Piotrowiczowa. CZYTAJ i CZYTAJ

1864
- Pierwsze skrzynki pocztowe na łódzkich ulicach.
- Utworzenie urzędu architekta miasta – został nim mianowany Jan Bojanowski (następcą w 1870 roku został Karol Mertsching, a od 1872 roku funkcję tę pełnił Hilary Majewski). CZYTAJ i CZYTAJ

1865
- Fryderyk Wilhelm Schweikert uruchamia w Łodzi małą tkalnię na 9 krosien. CZYTAJ
- Prezydentem Łodzi zostaje Edmund Pohlens; funkcję pełni do 1869 roku.
- Wybudowanie przez Jana Blocha w ciągu 3 miesięcy Drogi Żelaznej Fabryczno-Łódzkiej (27 km) z Łodzi do Koluszek, gdzie połączyła się z linią Warszawsko-Wiedeńską i od 18 listopada rozpoczęcie przewożenia towarów.

1866
- Otwarcie (1 czerwca) dla ruchu pasażerskiego linii kolejowej do Koluszek, zbudowanej w 1865 roku
- założenie fabryki maszyn przez J. Johna – początki przemysłu metalowego. CZYTAJ
- Powstanie przedsiębiorstw wełnianych: Karola Bennicha, Wilhelma Schweikerta, Markusa Kohna. CZYTAJ
1867
- W wyniku podziału Królestwa Polskiego na 10 guberni, Łódź znajduje się w guberni piotrkowskiej (poprzednio od 1837 w guberni mazowieckiej i od 1845 w guberni warszawskiej).
- Z browaru Karola Anstadta popłynęło pierwsze piwo (Średnia 34).

1868
1869
- Prezydentem Łodzi zostaje Maurycy Taubwurcel; funkcję pełni do 1878 roku.
- Zniesienie przez carat samorządu miejskiego, rozwiązanie Rady Miejskiej oraz rozpoczęcie rusyfikacji szkolnictwa.
- Powstanie Łódzkiego Towarzystwa Gazowego  i rozpoczęcie oświetlania gazowego ulic (zakładanie chodników); pierwsze latarnie tego typu na ulicy Piotrkowskiej (pierwsza latarnia gazowa stanęła obok willi Ludwika Mayera przy zbiegu ulic Mikołajewskiej i Pasażu Mayera (dzisiaj Sienkiewicza i Moniuszki). CZYTAJ
- Otwarcie średniej szkoły technicznej zwanej Wyższą Szkołą Rzemieślniczą. CZYTAJ
- Powstanie w Łodzi zboru baptystów (dziś kancelaria i miejsce nabożeństw mieści się przy ul. Nawrot 27) CZYTAJ
- Powstanie z inicjatywy Karola Scheiblera pierwszego dworca kolejowego- Łódź Fabryczna. CZYTAJ

1870
Rozpoczęcie budowy przez Karola Scheiblera – przy ul. św. Emilii (dziś ks. W. Tymienieckiego) – największego w Łodzi budynku przędzalni bawełny (ponad 200 m długości) według projektu Hilarego Majewskiego. CZYTAJ

1871
- Oddanie  (przy ul. Wolborskiej) synagogi ortodoksyjnej Alte Szil (mauretańskiej), wybudowanej według projektu Jana Karola Mertschinga (w 1900 roku zakończenie przebudowy według projektu Adolfa Zeligsona; w listopadzie 1939 roku podpalona przez Niemców, a potem rozebrana, w 1995 roku w miejscu po synagodze stanął Pomnik Dekalogu). CZYTAJ i CZYTAJ 

1872
-  Rozpoczęcie budowy zespołu fabrycznego Izraela Poznańskiego przy ul. Ogrodowej. CZYTAJCZYTAJCZYTAJ
- Architektem miejskim zostaje mianowany Hilary Majewski (pozostaje na tym stanowisku aż do śmierci w roku 1892; przypisuje mu się duży wpływ na wygląd Łodzi w okresie jej najdynamiczniejszego rozwoju). CZYTAJ
- Uruchomienie dwóch pierwszych publicznych łaźni przez Fryderyka Sellina – przy ulicy Konstantynowskiej i ulicy Średniej.
- Powstają pierwsze miejscowe banki (z inicjatywy Karola Scheiblera – Bank Handlowy oraz Towarzystwo Kredytowe Miejskie w Łodzi). CZYTAJ i CZYTAJ
- przychodzi na świat w Łodzi Max Factor, (właśc. Maksymilian Faktorowicz). 
- Cezary Richter zakłada księgarnię. CZYTAJ

1873
1874
- Juliusz Heinzel ma już największy na terenie Królestwa Polskiego zakład produkujący wyroby wełniane. CZYTAJ
- Eliahu Chaim Majzel obejmuje w Łodzi urząd Głównego Rabina.  CZYTAJ
- Powstanie drugiego w Łodzi parku – Kolejowego – przy dworcu Łódź-Fabryczna (obecnie im. Stanisława Moniuszki); pierwszym parkiem miejskim był Ogród Spacerowy Źródliska założony w 1840 roku. 

1875
Rozpoczęcie budowy osiedla domów robotniczych Księży Młyn przez Karola Scheiblera. CZYTAJ

1876
- Zorganizowanie Łódzkiej Ochotniczej Straży Ogniowej; komendantem i prezesem został Ludwik Grohman. CZYTAJ i CZYTAJ
- Wybrukowanie całej ulicy Piotrkowskiej "kocimi łbami".

1877
- Wprowadzenie przez rząd carski cła ochronnego dla wyrobów włókienniczych.
- Łódź liczy 41.079 mieszkańców.
- Oddanie zespołu pałacowego Edwarda Herbsta na rogu ulic Przędzalnianej i św. Emilii (dziś ks. W. Tymienieckiego); obecnie filia Muzeum Sztuki. CZYTAJ
- Sprowadzenie przez drukarza Jana Petersilgego pierwszej drukarskiej maszyny cylindrycznej.

1878
Prezydentem Łodzi zostaje Walerian Michał Makowiecki; funkcję pełni do 1882 roku.

1879
-Powstanie zakładów bawełnianych J. Heinzla i Kunitzera, później nazwanych Widzewską Manufakturą. 
- Powstaje Hotel Manteuffel'a (projekt Hilary Majewski). CZYTAJ

1880
- Oddanie (przy ul. Mikołajewskiej  - dziś H. Sienkiewicza) neoromańskiego kościoła katolickiego pw. Podwyższenia Świętego Krzyża, wybudowanego według projektu Franciszka Tournelle w latach 1860-1880. CZYTAJ
- Zatwierdzenie statutu pierwszej w Łodzi spółki akcyjnej – Towarzystwa Akcyjnego Wyrobów Bawełnianych K. Scheiblera.

1881
Śmierć Karola Scheiblera (13 kwietnia). CZYTAJ

1882
Prezydentem Łodzi zostaje Władysław Pieńkowski; funkcję pełni aż do wybuchu I wojny światowej (1914 rok).
1883
Zainstalowanie pierwszych w Łodzi telefonów ("na korbkę", tarcze numerowe wprowadzono w 1929 roku), utworzenie sieci telefonicznej napowietrznej. CZYTAJ

1884
- Łódź uzyskuje samodzielny organ prasowy w języku polskim pt. „Dziennik Łódzki” (ukazywała sie do 1892 roku, następnie w latach 1919, 1931-1939 i od 1945 roku do dziś)  CZYTAJ 
- Poświęcenie – przy ul. Mikołajewskiej 60 (dziś Sienkiewicza) – neoromańskiego kościoła luterańskiego św. Jana, wybudowanego w latach 1880-1884, według projektu Ludwika Schreibera; od 1945 roku kościół rzymskokatolicki Najświętszego Imienia Jezus  obsługiwany przez ojców jezuitów. CZYTAJ
- Zakończenie budowy przy ulicy Widzewskiej (dziś Kilińskiego) – neobizantyjskiej cerkwi św. Aleksandra newskiego, wybudowanej w latach 1880-1884, według projektu Hilarego Majewskiego.  CZYTAJ
- Otwarcie pierwszego szpitala fabrycznego (im. św. Anny) na rogu ul. Milionowej i Przędzalnianej – przy zakładach K. Scheiblera, z inicjatywy Karola Jonschera – lekarza rodziny Scheiblerów; budowę sfinansowała wdowa po największym łódzkim fabrykancie – Anna z Wernerów; od lat 50. XX wieku - szpital im. Karola Jonschera. CZYTAJ
- Powstaje Ewangelicki Dom Sierot parafii Świętej Trójcy. CZYTAJ
- Posadzenie pierwszych drzewek na Rynku Nowego Miasta (obecnie Plac Wolności). CZYTAJ

1885
Łódź liczy 55.134 mieszkańców

1886
Powstanie pierwszej w Łodzi instytucji o charakterze naukowym – Łódzkiego Towarzystwa Lekarskiego.

1887
- Budynek fabryki wyrobów wełnianych i bawełnianych Ludwika Meyera zostaje przebudowany  na "dom gościnny" Hotel Grand.  CZYTAJ
- W domu przy ulicy Wschodniej 8 przychodzi na świat Artur Rubinstein.  CZYTAJ
- Oddanie (przy ul. Spacerowej - dziś Aleja T. Kościuszki) synagogi "postępowej", wybudowanej w latach 1881-1887, według projektu Adolfa Wolffa (najprawdopodobniej przy współudziale Hilarego Majewskiego); zniszczona w listopadzie 1939 roku przez hitlerowców. CZYTAJ

1888
- Powstanie teatru, nazwanego później im. Stefana Jaracza.  CZYTAJ
- Otwarcie teatru Victoria przy ulicy Piotrkowskiej 67 (potem przekształconego w kino, po II wojnie światowej o nazwie Polonia). 
- Powstaje zakład trykotaży z przędzalnią Włodzimierza Stolarowa. CZYTAJ

1889
21 grudnia. Wychodzi pierwszy numer „Gońca Łódzkiego”.   CZYTAJ

1890
Otwarcie szpitala Izraela i Leony Poznańskich – na rogu ulicy Północnej i Targowej (dziś Sterlinga); w 1898 roku zorganizowano tu pierwszy w Królestwie Polskim oddział dla chorych na gruźlicę; od lat 40. XX wieku szpital kliniczny AM (dziś UM) im. Seweryna Sterlinga. CZYTAJ

1891
- Oddanie, na Rynku Nowego Miasta (dziś Plac Wolności) neorenesansowego kościoła luterańskiego Świętej Trójcy, wybudowanego w latach 1889-1891 w miejscu budowli klasycystycznej, według projektu Otto Gehliga (przy współudziale M. J. Prokoffiewa); od 1945 roku kościół rzymskokatolicki Zesłania Ducha Świętego. CZYTAJ
- Otwarcie Żydowskiej Szkoły Rzemiosł Talmud-Tora. CZYTAJ
- Założenie Lecznicy "Pod koniem" (przy ulicy Kopernika) przez Hugo Warrikoffa oraz Alberta Kwaśniewskiego (pierwsza w Polsce lecznica dla zwierząt). CZYTAJ
- Otwarcie pierwszego w Polsce zakładu produkującego rowery – "Wicher" W. Sierpińskiego.

1892
- Pierwszy na ziemiach polskich strajk powszechny (tzw. bunt łódzki). CZYTAJ
- Otwarcie fabryki przez Juliusza Kindermanna. CZYTAJ

1893
1894
- Wychodzi pierwszy przewodnik po Łodzi.
- Do Łodzi przybywa Seweryn Sterling i rozpoczyna pracę jako lekarz fabryczny. CZYTAJ

1895
Łódź liczy 71.906 mieszkańców 

1896
- Do Łodzi przybywa Władysław Reymont w celu zbierania materiałów do swojej nowej powieści „Ziemia obiecana”.  CZYTAJ  i  CZYTAJ  i  CZYTAJ 
- Oddanie (przy ul. Jekaterynburskiej - dziś ul. Jerzego) – cerkwi garnizonowej św. Aleksego,wybudowanej w latach 1894-1896, według projektu Franciszka Chełmińskiego ; obecnie rzymskokatolicki kościół garnizonowy św. Jerzego. CZYTAJ
- Powstanie w Łodzi zboru adwentystów (dziś kancelaria i miejsce nabożeństw mieści się przy ul. Kopcińskiego 67; istnieje też zbór przy ul. Płockiej 28 oraz Sterlinga 17/3).

1897
11 czerwca - urodził się Aleksander Tansman.   CZYTAJ 
- Powstaje Przytułek dla Starców i Kalek Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności (dziś w budynku mieści się Collegium Anatomicum).  CZYTAJ
- Wybudowanie „Domu Koncertowego” przez Ignacego Vogla. CZYTAJ
- Oddanie (na Placu Kościelnym Starego Miasta) neogotyckiego kościoła katolickiego pw. Wniebowzięcia najświętszej Maryi Panny, wybudowanego według projektu Konstantego Wojciechowskiego w latach 1880-1897 (w miejscu świątyni drewnianej). CZYTAJ
- Powstanie Fabryki Nici w Widzewie (późniejsza "Ariadna" SA). CZYTAJ

1898

- Pierwsze wydanie „Gońca Łódzkiego”.  CZYTAJ 
- Uruchomienie pierwszego w Królestwie Polskim tramwaju elektrycznego (23 grudnia); wagony sprowadzono z niemieckiej firmy Herbrand. CZYTAJ
- Początek służby policyjnej w Łodzi (zaczynają obowiązywać przepisy ruchu drogowego).
- Oddanie (przy ul. Olgińskiej - dziś Piramowicza) cerkwi św. Olgi, wybudowanej w latach 1896-1898, według projektu Franciszka Chełmińskiego. CZYTAJ
- Pierwszy na terenie Łodzi lot balonem w parku Helenowskim (francuski pilot o nazwisku Charles Leroux wzniósł się na wysokość 300 stóp, a następnie skoczył ze spadochronem).
- Założenie teatru ludowego z inicjatywy Wiktora Czajewskiego, łódzkiego wydawcy. 

1899
- Rozpoczęcie prac przy budowie parku im. Stanisława Staszica (według projektu ogrodnika miejskiego Leona Grabowskiego). Był to czwarty z kolei ogród miejski. CZYTAJ 
- Wychodzi drukiem „Ziemia obiecana” Władysława Reymonta.  CZYTAJ i CZYTAJ
3 listopada -  zamieszkał w Łodzi - przy ul. Wschodniej 19 - Józef Piłsudski. CZYTAJ i CZYTAJ
- Koncert Ignacego Paderewskiego w Łodzi.
- Otwarcie parku im. Henryka Sienkiewicza (pierwotnie Mikołajewski Ogród Miejski. CZYTAJ
- Umiera Robert Biedermann, protoplasta znanego fabrykanckiego rodu łódzkiego. CZYTAJ
- Otworzenie przez Władysława i Antoniego Krzemińskich przy ul. Piotrkowskiej 120 – pierwszego na ziemiach polskich stałego kina, zwanego Teatrem Żywych Fotografii (stosowano aparat projekcyjny systemu braci Lumiere). 

1900
Umiera Izrael Poznański.  CZYTAJ
   CZYTAJ
   CZYTAJ
   CZYTAJ
Łódź liczy ok. 300 tys. mieszkańców.

2 komentarze:

  1. Bardzo lubię i korzystam z kalendariów, są dla mnie bardzo przydatne.

    OdpowiedzUsuń
  2. Miedzy 1895 a 1900 w Lodzi przybylo prawie 230 tysiecy ludzi??

    OdpowiedzUsuń